رژیم غذایی که یک بیمار دیالیزی احتیاج دارد - شهر وبلاگ

به همین منظور، باید:

روزانه به میزان کافی غذای سالم میل کنید.

داروهای خود را به صورت منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید.

هیچ جلسه دیالیزی را نباید از دست دهید.

از نظر جسمی به میزان کافی فعال باشید.

یک بیمار دیالیز نسبت به یک فرد عادی به مقدار پروتئین بیشتری احتیاجمند است زیرا کمبود پروتئین و کالری دریافتی در یک بیمار دیالیزی در نهایت به سوء تغذیه پروتئینی منجر خواهد شد . برای دستیابی به نتیجه ای مناسب ، یک بیمار دیالیزی باید رژیم غذایی خود را با دقت کنترل کند. پزشک و مشاور شما ، به شما در دستیابی به برنامه رژیم غذایی مناسب یاری خواهند کرد .

دریافت مقدار مناسب کالری

غذا به ما انرژی می دهد. دریافت مقدار مناسب انرژی (کالری) برای سلامتی بدن و یاری به آن برای استفاده از پروتئین و ساختن بافت ها و عضلات بدن لازم است .

احتیاج به انرژی در هر فرد متفاوت است و به سن ، جنسیت، اندازه بدن ، سطح فعالیت بدنی و شرایط پزشکی آن بستگی دارد. افرادی که تمایل به افزایش وزن دارند ، به انرژی روازنه بیشتری احتیاجمند هستند و از طرف دیگر ، افرادی که تمایل به کاهش وزن دارند باید میزان انرژی دریافتی از رژیم غذایی خود را کاهش دهند .

پروتئین کافی

پروتئین برای ساخت و ترمیم ماهیچه ها و همچنین احتیاج روزانه فرد لازم است . در حین انجام دیالیز پروتئین بدن کاهش پیدا می نماید و بنابراین افراد دیالیزی در مقایسه با افراد عادی احتیاجمند پروتئین بیشتری هستند .مصرف مقدار مناسب پروتئین در بیماران دیالیزی به آن ها در جلوگیری از کاهش وزن ، تحلیل رفتن ماهیچه ها ، کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت ها و در نتیجه سوءتغذیه یاری خواهد نمود.

پروتئین را می توان به دو دسته کیفیت بالا و کیفیت پایین تقسیم کرد که برای افراد دیالیزی، رژیم غذایی حاوی پروتئین کیفیت بالا از قبیل گوشت ، مرغ، ماهی و سفیده تخم مرغ بسیار مهم است . بیشتر محصولات لبنی مانند ماست، شیر و پنیر نیز حاوی پروتئین کیفیت بالا هستند.

چنانچه در مطالب قبلی بخش سلامت نمناک هم گفته شد به یاد داشته باشید که مقدار صحیح پروتئین برای بیماران دیالیزی بسیار مهم است . پروتئین حاوی فسفات است و بنابراین بسیار مهم است که بیماران دیالیزی مکمل فسفات خود را با تمامی وعده های غذایی شان مصرف نمایند .

سدیم پایین

بیماران کلیوی باید میزان سدیم موجود در رژیم غذایی خود را کاهش دهند . حتی اگر نمک (منبع اصلی سدیم) در حین پخت و پز به غذا اضافه نگردد، باز هم سدیم در منابع غذایی دیگر یافت می گردد . سدیم به طور طبیعی در انواع مختلفی از مواد غذایی و بیشتر در غذاهای بسته بندی شده و فرآوری شده یافت می گردد .

سدیم همانند یک اسفنج مایعات را به خود جذب می نماید و این امر باعث بروز حس تشنگی در فرد و افزایش میزان آب مصرفی او می گردد و در نتیجه مایعات اضافی ، سبب افزایش فشار خون خواهد شد و بنابراین کاهش میزان سدیم مصرفی به حفظ تعادل طبیعی مایعات بدن یاری می نماید .

به منظور کاهش میزان مصرف نمک:

در حین پخت و پز نمک کم تری به غذای خود اضافه کنید.

از مصرف طعم دهنده های مرغ و گوشت به غذای خود، خودداری کنید.

برچسب مربوط به غذا های فرآوری شده را بخوانید و از مصرف مواردی که دارای بیش از 250 میلی گرم سدیم است ، خودداری کنید.

استفاده از مواد غذایی کنسروی را به حداقل برسانید و در صورت استفاده از آن ها، مقدار آب همراه آن ها را دور بریزید.

به جای استفاده از نمک ، از سایر ادویه های متنوع بهره ببرید.

همچنین می توانید از آب لیمو یا سرکه برای طعم دادن به غذای خود بهره ببرید .

پتاسیم

پتاسیم، ماده ای معدنی است که برای عملکرد بهتر اعصاب و عضلات ضروری می باشد . پتاسیم باید به میزان کافی مصرف گردد که مقدار زیاد پتاسیم در خون ممکن است باعث ضعف عضلات ، ضربان غیر طبیعی قلب و در موارد شدید تر موجب نارسایی های قلبی گردد .

از آن جایی که دیالیز تنها مقدار مشخصی از پتاسیم موجود در خون را از بین می برد، کنترل میزان پتاسیم موجود در مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است . پتاسیم به طور عمده، در میوه ها و سبزیجات یافت می گردد و مقادیر اندکی از آن در آجیل، لوبیا خشک، لبنیات و فرآورده های گوشتی وجود دارد. پرهیز از مقادیر بالا و یا اندک این ماده معدنی بسیار مهم است.

از خوردن غذاهای پتاسیم زیاد مانند:

غلات سبوس، نان و بیسکوییت

آجیل و محصولات مرتبط با آن مانند کره بادام زمینی،

نارگیل و محصولات مرتبط با آن مانند شیر نارگیل،

تمای میوه های تازه، کمپوت های میوه و آب سبزیجات، نوشیدنی های گیاهی، چای، قهوه غلیظ، کاکائو و نوشیدنی های مانند شیر، شربت افرا،

سس ها، شکر قهوه ای، عصاره گوشت و سبزیجات خودداری کنید.

نکته : با شستشوی سبزیجات، مقدار پتاسیم موجود در آن ها کاهش می یابد .

فسفات کم

هرچه توانایی کلیه ها در تصفیه مواد زاید کمتر گردد ، سطح فسفات خون افزایش پیدا خواهد نمود . فسفات انباشته شده در بافت های بیمار رسوب نموده و منجر به خارش پوست ، درد مفاصل و سوزش چشم او خواهند شد و با گذشت زمان، استخوان های بیمار ضعیف و شنماینده شده و در نهایت منجر به شکستگی و درد مداوم آن خواهند شد.

بیماران کلیوی و دیالیزی باید میزان فسفات موجود در رژیم غذایی خود را کنترل نمایند. از آنجایی که بیشتر مواد غذایی دارای فسفات هستند، مصرف قرص های مخصوص برای دفع فسفات راه چاره مناسبی برای کنترل این ماده معدنی می باشد.

مواد غذایی سرشار از فسفات عبارتند از:

جو، غلات، محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، ماست

سوپ های مبتنی بر استخوان (مانند سوپ پای مرغ، سوپ قلم)

لوبیا و آجیل

شکلات و محصولات مرتبط با آن

مواد غذایی کنسروی مانند کنسرو ماهی

دل و جگر

انواع غذاهای دریایی مانند ماهی و میگو

محصولات سبوس دار و محصولات مرتبط با آن (به عنوان مثال، نان سبوس دار، برنج قهوه ای ، نودل سبوس دار)

کنترل مایعات

بیماران دیالیز نمی توانند مقادیر بالای مایعات مصرف شده را دفع نمایند و بنابراین، مایعات اضافی در بدن می ماند و باعث افزایش میزان گردش خون در فرد می گردد و این شرایط باعث بروز علائمی مانند تنگی نفس ، فشار خون بالا و تورم پاها می گردد و بنابراین بیماران کلیوی و دیالیزی باید میزان ادرار، مصرف مایعات ، عملکرد کلیه ها و جثه خود را در نظر بگیرند و همچنین بیماران باید وزن خود را مرتبا کنترل نمایند.

میزان آب مصرفی مناسب در بیماران دیالیزی معمولا از 500 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر متغیر است. فراوری مقدار اندک ادرار نشان دهنده کمبود آب بدن در بیماران دیالیزی نیست و ممکن است ناشی از عملکرد نامناسب کلیه ها باشد.

مصرف مایعات روزانه معمولا شامل آب ، چای ، قهوه ، شیر ، سوپ و فرنی است و مایعات دیگر شامل یخ، بستنی و ژله می باشند.

همچنین، بیشتر میوه ها و سبزیجات حاوی آب هستند؛ مانند خربزه، انگور، سیب ، پرتقال ، گوجه فرنگی ، کاهو و کرفس. بنابراین در مصرف این مواد غذایی، اعتدال را رعایت کنید .

نکته: بیماران دیابتی باید از رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک خود پیروی نمایند .

پیشگیری از کم خونی

کم خونی در بین بیماران دیالیزی و همچنین افراد مبتلا به سوءتغذیه و کمبود پروتئین شایع می باشد. از علائم کم خونی می توان به خستگی ، ضعف ، سرگیجه ، سردرد ، ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن ، تنگی نفس، درد قفسه سینه، کم اشتهایی و رنگ پریدگی اشاره نمود .

کم خونی همچنین یکی از عوارض نارسایی کلیه است و شدت آن به میزان عملکرد کلیه بستگی دارد. دلیل اصلی کم خونی در بیماران مبتلا به مسائل مزمن کلیوی، فراوری اریتروپویتین توسط کلیه ها است.این ماده مغز استخوان را وادار به ساختن گلبول های قرمز می نماید. هنگامی که عملکرد کلیه کاهش می یابد، مقدار ارتروپویتین فراوری شده توسط آن نیز کاهش پیدا خواهد نمود .

سایر عوامل مرتبط به کم خونی در بیماران دیالیزی عبارتند از:

کاهش طول عمر گولبول های قرمز به دلیل افزایش میزان اوره در بدن

سوء تغذیه

کمبود آهن

کمبود فولات و سایر ویتامین ها

کاهش مقدار خون در هنگام انجام دیالیز

مصرف کافی پروتئین، آهن، ویتامین C، ویتامین B12 و فولات در پیشگیری و درمان کم خونی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این مواد مغذی ، عناصری مهم در فراوری گولبول های قرمز هستند .

علاوه بر تمامی موارد ذکر شده ، از آن جایی که بیماران دیالیزی نباید در مصرف غذا و مایعات زیاده روی نمایند ، این احتمال وجود دارد که پزشک برای این افراد یک مکمل حاوی ویتامین و مواد معدنی تجویز کند و همچنین گفتنی است که از مصرف هرگونه مکمل بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

گروه ساختمانی آبان