سینما حقیقت هرسال حرفه ای تر می گردد، بزرگترین هزینه مستندساز عمر اوست - شهر وبلاگ

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران؛ زهرا نوروزی؛ جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران که با نام جشنواره سینما حقیقت شناخته می گردد از سال 1386 به وسیله مرکز توسعه سینمای مستند و تجربی سازمان سینمایی و سمعی بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شروع به کار نموده است و آذر ماه هر سال در تهران برگزار می گردد. هر ساله مستند های ایرانی در سطح بین المللی بیشتر از فیلم های داستانی افتخارآفرینی می نمایند، این افتخارات و این ورود حرفه ای به عرصه مستند آیا تحت تاثیر جشنواره حقیقت بوده است؟ برای پیدا کردن پاسخ سوالمان با محمدحسین حیدری، کارگردان مستند مهین گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید:

خبرنگاران: جشنواره حقیقت سال جاری پانزده ساله می گردد. با همه تعاریف ارائه شده از کارویژه جشنواره، اهداف و بخش های مختلف آن، هنوز این سوال به درستی پاسخ داده نشده است که از دید مستندسازان آن چه که جشنواره حقیقت را از دیگر جشنواره ها متمایز نموده چیست؟

حیدری: اتفاق اصلی که در جشنواره حقیقت رخ می دهد و آن را از دیگر جشنواره ها متمایز می نماید همین است که فقط روی فیلم مستند متمرکز است، جشنواره های دیگر و بخش های ناظر بر آن روی فیلم های داستانی هم متمرکز هستند، بزرگترین و مهم ترین ویژگی حقیقت هم همین است. جشنواره حقیقت ساختار هدفمندی دارد، در این چندسال جای ثابتی برای سینمای مستند دست و پا نموده و به سینمای مستند ثبات بخشیده است؛ و کارگاه های آموزشی هم که برگزار میکند ذیل اهدافی است که برای سینمای مستند رقم می زند. سینما حقیقت ویترینی است که مخاطب می تواند آثار مستند را در قاب سینما هم مشاده کند و متوجه این امر بگردد که در این سال ها مستند راستا حرفه ای پیش گرفته و از آن دیدگاه که مستند صرفا درمورد حیات وحش بوده، خارج شده است و این یکی از رویکرد های جشنواره بوده.

خبرنگاران: به نظرتان جشنواره حقیقت توانسته فضایی را فراهم کند که مستند ها بیشتر در فضای بین المللی دیده بشوند؟

حیدری: حقیقت، هرسال شکل تخصصی تر و حرفه ای تری را به خودش می گیرد. همه ابعاد جشنواره پله پله در هر بخشی درحال پیشرفت است، حتی از نظر بعد فنی مستندسازان هرروز بهتر می شوند و سطح کیفی کار خودشان را بالا می برند. در واقع جشنواره زمین بازی را برای مستندساز جدی تر میکند.

بالاخره جشنواره ویترین های مختلفی دارد، بخش بازار فروش و مارکت هست که در این فضا، مستندسازان می توانند با استاندارد های بین المللی آشنا بشوند، کما اینکه قبلا هم این رخ داده است. رشد مستند در فضای بین المللی خیلی بالاتر از ژانر داستانی هست. در جشنواره های حرفه ای و بزرگی که در جهان داریم و به عنوان جشنواره های تخصصی مستند شناخته میشوند، هر سال ایران حضور دارد و جایزه دریافت می نماید. این حضور هر ساله در جشنواره های معتبر جهان درمورد درمورد ژانر فیلم داستانی اتفاق نمیفتد.

خبرنگاران: به نظر شما مستند های ذیل یک عنوان خاص، به طور مثال محیط زیست، نسبت به مستند های اجتماعی بیشتر دیده شده اند؟

حیدری: سلایق مختلفی در فضای مستند حاکم هست. عده ای به فضای محیط زیستی گرایش دارند و عده ای به مسائل اجتماعی. در جشنواره بخش های مختلف و متفاوتی وجود دارد. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این هست که ما جشنواره تخصصی برای هر شاخه مستندسازی نداریم. به طور مثال جشنواره مستند محیط زیست، یا جشنواره مستند اجتماعی. متاسفانه فقط یک رویداد به نام حقیقت وجود دارد که به طور تخصصی تمام مستندات قوی در هر حوزه در آن حضور پیدا می نمایند و این رویه خیلی درست نیست؛ چون مستند ها با عناوین مختلف و حوزه های کاری متفاوت در کنارهم آنالیز می شوند.

خبرنگاران: مسئله ای که درمورد فیلم مستند در فضای جامعه ما حاکم است عدم وجود مخاطب حرفه ای است و اینطور به نظر می آید که امکان برگزاری جشنواره های تخصصی تر برای مستند فراهم نگردد. به نظر شما جشنواره حقیقت این ظرفیت را ندارد که تفکیک حرفه ای درون خود جشنواره صورت بگیرد؟

حیدری: اینکه گفتم برای هر عنوان جشنواره داشته باشیم یک پیشنهاد است. به نظر من مستند در این سال ها مخاطب خودش را پیدا نموده و به آن درجه از کیفیت هم تقریبا رسیده است. فضای مستند در ایران هر روز بهتر از دیروز می گردد. اگر برای عنوان های خاص جشنواره تخصصی تاسیس گردد، فضای کاری برای فعالین حوزه مستند هم در همه ابعاد خیلی حرفه ای تر خواهد شد، در حوزه کارگردانی، تدوین، فیلمبرداری و...

درمورد مخاطب هم باید بگویم در سال های اخیر دید مردم به مستند بهتر شده و پلتفرم های نمایش خانگی هم علاوه بر صدا و سیما در پخش مستند ورود پیدا کرد ه اند. مستند مخاطبین خودش را پیدا و رفته رفته جایگاهی که باید را کسب نموده است. مردم با فضای مستند آشناتر شده اند. ارتباط مردم با مستند هم خوب است. این تجربه برای ما در مستند مهین حاصل شد. احترام به مخاطب و در نظر گرفتن رضایت او باید در کار های مستندسازی بیشتر گردد و این جلب رضایت با تخصصی تر شدن حوزه مستندسازی به وجود می آید. اگر فیلم ها طوری ساخته بشوند که با ذائقه مخاطب همخوانی داشته باشد، گرایش به تماشای تخصصی و حرفه ای مستند هم بیشتر می گردد.

خبرنگاران: هرساله عده ای از کارگردانان از اینکه بعضی مستندات سفارشی هستند و یا به طور سفارشی جایزه میگیرند، گله دارند. به نظر شما چقدر این حرف میتواند درست باشد؟ آیا این شکایت از آثار سفارشی در همه مستندسازان وجود دارد؟

حیدری: هر جشنواره ای در هرجای جهان ایدئولوژی خاص خود را دارد. اینکه فضای مستندسازی و دیده شدن مستند به طور تخصصی در کشور وجود دارد، اولویت دارد به حاشیه پردازی و درگیر کردن جشنواره در این حواشی. این رویداد (حقیقت) رخ داده و پله پله درحال بهتر شدن است. فضای مستند و کار در این فضا خیلی مادی نیست، بچه هایی که در این فضا درحال کار کردن هستند نه پول خاصی دریافت می نمایند و نه بودجه خاصی می گیرند برای ساختن فیلم. بدون داشتن امکانات زیاد و توان اقتصادی قوی بعضی مستندسازان بازهم قوی عمل می نمایند و پای کار هستند، فقط برای اینکه روی کار و کیفیت آن متمرکز هستند.

امروز مستند فقط به وسیله تلویزیون پخش نمی گردد. پلتفرم نمایش خانگی، سینما، اینترنت و... وجود دارند. همین که ما بتوانیم مستند را به دست مخاطب برسانیم، حرفمان را بزنیم و مخاطب بشنود برایمان کافی است. این دیده شدن مستند است که برای من به شخصه مهم است.

خبرنگاران: با توجه به موضوعاتی که مطرح میکنید، تا به حال رخ داده که از اینکه پشتوانه اقتصادی قوی برای مستندساز در نظر گرفته نمیشه دلسرد شوید نسبت به فعالیتی که درحوزه مستند انجام می دهید؟

حیدری: بزرگترین هزینه ای که ما می کنیم عمرمان هست. به شخصه فرایند مستند های من یک ساله نیست، سه چهار ساله ست. بعضی از مستندسازان دلسرد می شوند، اما بیشتر مستندسازان بیشتر درگیر موضوعاتی هستند که در دست گرفته اند. اینکه بتوانیم موضوعاتی را بیان کنیم و به میزان ای که در توانمان هست حتی برای تغییرات کوچک در جامعه، کاری را به پایان برسانیم، برایمان خیلی مهم تر از ابعاد اقتصادی و حاشیه است. مستند و کار حال من را خوب می نماید. مستندسازی و توجه به ابعاد اجتماعی، در میان مردم بودن و از درد های آن ها گفتن را دوست دارم. همین که فکر میکنم میتوانم کاری انجام بدهم حالم بهتر می گردد.