داستان اسرارآمیز یک جدایی 200 هزار ساله - شهر وبلاگ

غزال زیاری: دانشمندان اخیراً سه جمعیت متمایز از کوسه های سفید بزرگ را یافته اند که در اقیانوس های مختلف گرد جمع می شوند ولی هرگز با هم جفت گیری نمی نمایند و این جدایی، ممکن است پیامدهایی را در راستای حفاظت از جمعیت این کوسه ها به همراه داشته باشد.

مطالعه نو حاکی از آن است که حدود 100 هزار تا 200 هزار سال پیش، کوسه های سفید بزرگ به سه گروه مجزا تقسیم شدند و پس ازآن به ندرت با هم جفت گیری کردند. طبق گفته محققان، یافته ها حکایت از آن دارد که بدین ترتیب اگر جمعیت یکی از این گروه ها منقرض گردد، دیگر قابل جایگزینی نخواهد بود.

تفکیک سه گروه متفاوت

در جریان این مطالعه، دانشمندان به توالی یابی ژنوم 89 کوسه سفید بزرگ (Carcharodon carcharias) که از سراسر جهان نمونه برداری شده بود پرداختند و نتایج از وجود سه گروه متمایز خبر می داد که در طول زمان از هم جدا شدند و دیگر با هم جفت گیری نکردند. این گروه ها در سه مکان یافت می شوند: اقیانوس اطلس شمالی/دریای مدیترانه، اقیانوس هند-آرام و اقیانوس آرام شمالی.

لزلی نوبل، بوم شناس تکاملی مولکولی دانشگاه نورد نروژ و یکی از نویسندگان این مقاله گفته: حالا می دانیم که اگر کوسه ها در یک منطقه خاص از بین بروند، این منطقه دوباره به وسیله کوسه هایی از گروه دیگر دوباره پرجمعیت نخواهد شد. جمعیت جهانی کوسه های سفید حالا به این سه گروه کاهش یافته و این واقعاً نگران نماینده است.

DNA کوسه ها در حکم پاسپورت آنها

نوبل تأکید کرد که کوسه های ماده مثل ماهی های قزل آلا، برای به جهان آوردن بچه های خود، همواره به محل تولد خودشان بازمی گردند: این بدان معناست که DNA میتوکندریایی کوسه ها که فقط از مادرشان به ارث می برند، شبیه پاسپورت آنهاست و دقیقاً نشان می دهد که از کجا آمده اند.

در مطالعات قبلی محققان با استفاده از ژنوم میتوکندریایی کوسه سفید، به آنالیز تنوع ژنتیکی آن ها پرداخته بودند؛ بااین وجود، بخشی از این DNA مادری، مستعد جهش است و بدین ترتیب آن ها را به منابع غیرقابل اعتمادی برای ردیابی واگرایی دودمانشان تبدیل می نماید. در مطالعه نو، نوبل و تیمش با تجزیه وتحلیل تغییرات DNA کوسه سفید در یک سطح نوکلئوتیدی، صدها هزار نشانگر ژنتیکی را غربال کردند.

دانشمندان اطلاعات ژنوم 89 کوسه سفید نمونه برداری شده در سراسر جهان را جمع آوری نموده و با استفاده از الگوریتم آماری، توالی های ژنتیکی مرتبط را گروه بندی کردند و متوجه شدند که کوسه ها به سه جمعیت مجزا تقسیم شده اند.

ردیابی تاریخ

این تیم با شناسایی زمانی که ترکیب ژنتیکی اجداد مشترک این کوسه آغاز به انشعاب کرد، تاریخچه این کوسه ها را ردیابی کردند. تجزیه وتحلیل ها حاکی از آن است که دودمان کوسه ها در حدود صد هزار تا دویست هزار سال پیش و در طول دوره یخبندان ماقبل آخر (عصر یخبندانی که در آن، سطح دریاها تا 150 متر پایین تر از سطح فعلی سقوط نموده بود) منشعب شدند. هنوز تعیین نیست که اولین بار چرا این اتفاق اتفاق افتاده؛ نوبل بر این باور است که افت سطح دریاها و تغییر در جریان های اقیانوسی و دما ممکن است به منزله مانعی زیست جغرافیایی برای این کوسه ها بوده باشد.

او دراین باره شرح داد: ما ژن هایی که در آن مرزهای جغرافیایی حرکت نموده باشند را نیافتیم. این به ما نشان می دهد که باید نوعی انتخاب وجود داشته باشد که باعث شده تا گروه های مختلف کوسه های سفید بزرگ، با منطقه ها خاصی که در آن هستند سازگار شوند.

به شکل اسرارآمیزی، تنها شواهد مبنی بر آمیختگی دو گروه از این کوسه ها و درنتیجه وجود یک کوسه هیبریدی (ترکیبی از گروه هند و اقیانوس آرام و گروه اقیانوس آرام و آرام شمالی) در مثلث برمودا مشاهده شده است. طبق گفته نوبل ممکن است موارد بیشتری از آمیختگی وجود داشته باشد اما بچه ها این هیبریدها به وسیله انتخاب طبیعی از بین رفته باشند.

گونه ای درخطر انقراض

اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) کوسه سفید بزرگ را گونه ای در معرض خطر انقراض می داند. بین سال های 1970 تا 2018، یک سوم جمعیت این کوسه ها از بین رفت، اما به لطف کوشش های حفاظتی جهانی، جمعیت آن ها به آرامی در حال افزایش است.

از نظر نوبل، وجود سه گروه از کوسه های سفید بزرگ بدین معناست که باید کوشش های حفاظتی بر روی حفظ جمعیت هر یک از این سه گروه متمرکز گردد؛ یعنی اگر یک جمعیت، وارد قلمروی جمعیت دیگری شوند، ممکن است شاهد آمیختگی و جفت گیری دو گروه متفاوت از کوسه ها باشیم و بچه های نیز متولد شوند ولی این بچه ها ممکن است زنده نمانند.

ناپدید شدن این شکارچیان رأس، پیامدهای بزرگی برای انسان خواهد داشت. نوبل دراین باره شرح داد: سرنوشت ما انسان ها، کاملاً با کوسه های سفید بزرگ پیوند خورده ؛ چراکه ما حدود 20 درصد پروتئین خود را از زیست بوم های دریایی دریافت می کنیم؛ زیست بومی که کوسه های سفید بزرگ آن را سالم نگه می دارند؛ بنابراین اگر آن ها را از دست بدهیم، ممکن است میزان زیادی از پروتئین دریافتی مان از این زیست بوم ها را از دست بدهیم.

منبع: livescience

5858