با زلزله در سفر چه کنیم؟ - شهر وبلاگ

ایسنا: محمد منظرنژاد ـ مدرس و فعال توریستی و نویسنده کتاب هدایت تور و قوانین و مقررات ـ در پاسخ به این پرسش ها، نخست به قانون فورس ماژور که در قراردادهای مربوط به سفر نیز در یک بند به آن پرداخته شده است، اشاره می نماید و می گوید: کنسل شدن سفر به یک مقصد، براساس اعلام شرایط فورس ماژور اتفاق می افتد. زمانی که شرایط طوری است که ارائه خدمات توریستی ممکن نیست و شرایط امداد و مسائل بهداشتی، زندگی مردم و زیرساخت ها به نوعی تحت تاثیر قرار گرفته و حضور توریست در منطقه می تواند باعث بحرانی شدن شرایط گردد، سازمان های مربوطه در مقصد و ارگان های متولی توریستی می توانند اعلام شرایط بحرانی نمایند.

او اظهار می نماید: در مواقع ویژه، بر اثر حوادث غیرمترقبه و اعلام شرایط فورس ماژور، تمام تعهدات منتفی و لغو است و شرایط تمام ارائه دهندگان خدمات موظف به برگشت مبالغ هستند. حال درصورتی که شرایط فورس ماژور و ممانعت از سفر به یک مقصد اعلام گردد و مجریان سفر با دانش از شرایط فورس ماژور به آن مقصد سفر نمایند، مسؤول حوادث ناشی از سفر خواهند بود.

در ماده 227 قانون مدنی ایران، فورس ماژور یا قوه قاهره را شرایطی دانسته که طی یک اتفاق، متعهد نتواند به قرارداد پایبند باشد و شخصی هم مسؤول آن اتفاق نباشد، چه این اتفاق با حوزه فعالیت متعهد ارتباط داشته باشد (مانند آتش سوزی) و چه جزو عوامل بیرونی (مانند طوفان، سیل، زلزله و …) تلقی گردد. از مهم­ترین آثاری که برای فورس ماژور پذیرفته شده تعلیق یا انتها یافتن قرارداد و انحلال آن است.

البته این نکته نیز یادآوری شده اتفاقاتی که معمولا و به تعداد بالا رخ می دهد، فورس ماژور محسوب نمی گردد، مثلا اگر در یک منطقه وقوع زلزله بسیار شایع و معمول است، نمی توان آن را حکم قوه قهریه به حساب آورد.

فورس ماژور جزو شرط هایی است که در قراردادهای مختلف ذکر می گردد و استناد به آن الزامی است. در ماده 23 قرارداد تورهای داخلی نیز شرایط فوق العاده یا فورس ماژور را توضیح داده و مسؤولیتی را متوجه کارگزار ندانسته و ملزم نموده که در آن شرایط، کل مبلغ پس از کسر یک درصد از کل مبلع تور به عنوان کارمزد مسترد گردد.

نقطه مبهم این قانون، تعیین نبودن متولی و مسؤول اعلام فورس ماژور یا قوه قاهره برای سفر است.

علاوه بر این، تا کنون تجربه موفقی در شرایط فورس ماژور که البته به ندرت اعلام شده، به دست نیامده است، مثلا در اسفندماه سال 98 که ویروس کرونا به کشور سرایت کرد، وزارتخانه های راه و توریستی اعلام فورس ماژور کردند و بخش های خدماتی بدون آن که جبران خسارت شوند، ملزم به استرداد هزینه ها به مسافران شدند که بسیاری از این بخش ها نتوانستند از عهده استرداد هزینه ها برآیند و در پی آن شکایت ها و پرونده های حقوقی زیادی هم شکل گرفت.

همین تجربه، بسیاری از فعالان توریستی و حمل ونقل را در مواجهه با زلزله اخیر که فقط از ساعت 15:37 23 آبان تا ساعت 9 صبح 24 آبان ماه 63 زمین لرزه در حوالی شهر فین واقع در استان هرمزگان ثبت شده است، برای کنسل کردن سفرها دچار تردید کرد.

محمد منظرنژاد ـ مدرس توریستی و نویسنده کتاب هدایت تور و قوانین و مقررات ـ توصیه می نماید: با توجه به شرایط موجود، باید در ارائه خدمات و گشت ها دقت کرد و از انجام هر گونه رفتار هیجانی و پرخطر خودداری کرد. از آنجا که برنامه بازدیدها در شرایط طبیعی نوشته شده است، بنابراین با تغییرات جوی و یا حوادثی مثل زلزله باید اقدام به تغییر و جابه جایی و کنسل کردن بعضی از بازدیدها و یا کل برنامه کرد.

او بعلاوه تاکید می نماید: در شرایط خاص، بازدید از غارها مطمئنا ممکن نیست و یا باید با مسؤولان آن سایت یا محوطه، مشورت کرد تا از ایمن بودن بازدیدها آگاه شد. نقش راهنما در سفر بسیار مهم بوده و در چنین شرایطی مدیریت تور باید پیشگیرانه باشد.

این فعال توریستی به مجریان و راهنمایان تور پیشنهاد می نماید: از آنجا که رفتار و اعمال توریستان غیرقابل پیش بینی است، بنابراین توصیه ها و تذکرات را قبل از هر بازدید اعلام کنید. ایستادن بر لبه صخره ها، ورود به شیارها و دره های عمیق، ورود به غارها در شرایط خاص، باید با هماهنگی و اطلاع از ایمن بودن سفر باشد و ضروری است احتیاط را شرط بازدیدها قرار دهید و در شرایط خاص، بعضی از برنامه ها را تغییر داده و یا کنسل نمایند.

او یادآور می گردد که حوادث طبیعی جزو پوشش بیمه مسؤولیت مدنی نیست و توریستان باید بدانند در شرایط ویژه به توصیه های راهنما و مجری تور و مسؤول سایت های توریستی و محوطه های تاریخی توجه نمایند.

منظرنژاد تاکید می نماید: در زمان وقوع حوادث حتما اخبار و اطلاعیه ها را از سایت های معتبر پیگیری کنید و از حضور در هر مکانی خودداری گردد و به توصیه ها و تذکرها بی توجه نباشید.